A. GİRİŞ
Vatandaşlık, bireyin belirli bir devletle arasındaki karşılıklı hak, görev ve yükümlülük ilişkilerini belirleyen hukuksal bir bağı ifade eder. Nitekim; yabancılar açsından Türk vatandaşlığının kazanılması, ülkenin gerek coğrafi konumu gerek sosyal koşulları vs. dolayısıyla sıklıkla gündeme gelen bir konudur. Bu bağlamda, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (“Kanun”) kapsamında düzenlenen ve Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancının başvurabileceği birden fazla yol ve her yolun kendi başvuru şartları mevcuttur. İşbu bilgi bültenimizde Türk vatandaşlığının kazanılması yollarına değinilecektir.
B. DOĞUMLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
· Soy Bağı ile Kazanılan Vatandaşlık: Çocuğun doğumu anında soy bağı ile bağlı bulunduğu Türk vatandaşı ana veya babanın vatandaşlığını kazanmasını ifade eder. Soy bağı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında; ana veya babadan yalnız birinin, doğum anında Türk vatandaşı olması yeterli olup diğerinin yabancı bir devlet vatandaşı olması Türk vatandaşlığının kazanılmasına engel teşkil etmez.
· Doğum Yeri Esasına Göre Vatandaşlık Kazanılması: Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılması yolunda ise Türkiye’de doğan ve yabancı anne ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşı olarak kabul edilmektedir. Nitekim Türkiye’de bulunmuş olan çocuk, Türkiye dışında doğduğuna dair herhangi bir emare bulunmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır.
C. TÜRK VATANDAŞLIĞININ SONRADAN KAZANILMASI
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılmasının birden fazla yolu vardır. Bunlar;
· Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararı ile Kazanılması: Bir kişinin yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında kişinin Türk Vatandaşlığı kazanmaya yönelik talebinin Devlet organları tarafından onaylanması gerekmektedir.
· Türk Vatandaşlığının Genel Yolla Kazanılması: Kanunun 11. maddesi kapsamında bu yolla vatandaşlığının kazanılmasında dikkat edilen en önemli husus, yabancı kişinin başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olması olup 5 yıllık ikamet şartı aranmaktadır. Bu 5 yıl ikamet şartının ise hukuka uygun olarak sağlanması gerekmektedir.
· Türk Vatandaşlığının İstisnai Olarak Kazanılması: İlgili Kanunun 12. maddesinde sayılan hallerde, vatandaşlık isteyen yabancı kişilerin mili güvenlik ve kamu düzeni bakımından herhangi bir engel teşkil edecek bir halleri bulunmamak kaydıyla, genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılmasında aranılan diğer şartlara bakılmaksızın Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararıyla Türk vatandaşlığını istisnai yoldan kazanabilirler.
· Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması: Türk vatandaşlığının yeniden kazanılmasında, ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanım ve 3 yıllık ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanım olmak üzere ikili bir ayrıma gidilmiştir. İlk olarak ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanımı ele alırsak, bunlar; Türk vatandaşlığından çıkma izni alma suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler veya ana ya da babalarına bağlı olarak iradesi dışında Türk vatandaşlığını kaybeden ve 18 yaşı doldurmalarından (ergin olmalarından) itibaren üç sene içerisinde seçme hakkını kullanmayan kişilerdir. Ancak 3 yıllık ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanımlarda ise, ilgili Kanunun 14. maddesinde belirtilen kişiler, ulus güvenliği bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ve ayrıca Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartı ile Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilmelerine imkân sağlanmıştır.
· Türk Vatandaşlığının Evlenme Yolu ile Kazanılması: Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde; aile birliği içinde yaşama, evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama gibi şartları aranır. Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
· Evlat Edinme Yolu ile Kazanılması: Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen yabancı ergin olmayan kişi, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartı ile karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.
· Seçme Hakkı ile Kazanılması: Türk vatandaşlığından çıkma hakkı ile ayrılan anne veya babaların çocukları, anne veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığından iradeleri dışında kaybetmiş olduğundan kendilerinin Türk vatandaşlığını seçme hakkı vardır. Bu kişiler ergin olduğu tarihten itibaren üç yıl içerisinde başvuruda bulunmak suretiyle Türk vatandaşlığı kazanabilirler.
D. YATIRIM YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 12. maddesinde öngörülen “Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller” arasında yatırım yolu ile vatandaşlık kazanılması sayılmaktadır. Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanılmasında özel durumlardan bir tanesi de gayrimenkul edinimi ile vatandaşlık kazanılmasıdır.
· En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen;
· En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmaz yatırımı yapan kişiler, (tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmalı, satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmalı, işbu belirtilen bedelin peşin olarak yatırılmalı ve son olarak taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapılmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh edilmesi gerekmektedir.)
· En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu gerekçesiyle uygunluk belgesi talebinde bulunan yabancı gerçek kişiler,
· En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,
· En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen,
· En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen yabancı kişiler,
Söz konusu şartlarından en az birini sağlayan yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabileceklerdir.
D. YATIRIM YOLU İLE VATANDAŞLIK KAZANILMASI SÜRECİ
Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması aşağıda belirtilen üç aşamadan oluşmaktadır;
· Yatırım şartlarından birinin yerine getirilmesi ve ilgili kurumdan Uygunluk Belgesi’nin alınması,
· Kısa dönem ikamet izni alınması,
· Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanılması için başvuru yapılmasıdır.
Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması için başvuruda bulunan yabancı kendi aile bireyleri adına da (eşi ve 18 yaşının altındaki çocukları için) başvuru yapabilirler.
Bu kapsamda, başvuru yaban yabancı yatırımcının aile bireylerinin kısa dönem ikamet izni başvurusu yapması veya ek bir yatırım yapması şartı ilgili Kanun kapsamında aranmamaktadır. Diğer aile üyeleri ek belgeler ile (kimlik, pasaport belgeleri, doğum belgesi, medeni halini gösterir belge, resim vb.) vatandaşlık başvurusundan yararlanabilmektedir.
Kanun kapsamında istenen ilgili belgeler, yabancı kişilerin Türkiye’ye gelmeden kendi ülkelerinden özel vekaletname vererek toplanabilir ve tüm işlemler uzaktan gerçekleştirilebilir. Ancak, başvurunun sonuçlandırıldığı son aşamada başvuran ve adına başvuru yapılan birinci derece aile bireyleri (eş ve 18 yaş altı çocuk) en yakın nüfus müdürlüğünde parmak izi vermek ve kendi Türk vatandaşı kimlik ve/veya pasaportlarını almak için hazır bulunmaları gerekmektedir. Bu kapsamda, tüm işlemler dahilinde yabancı kişilerin bir defaya mahsus olmak üzere Türkiye’ye gelmeleri kafidir.
E. SONUÇ
Yukarıda genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılma yollarından bahsetsek de birden fazla yol ve her yolun kendi başvuru şartları mevcuttur. Somut durumunuz ve sağladığınız şartlara göre izlenecek yol, süreç ve gerekli belgeler değişecektir.
Her ne kadar Türkiye yatırım yoluyla vatandaşlık kazanılması sürecinde birden fazla alternatif sunsa da başvurunun eksiksiz yapılması ve sürecin doğru ve tam bir şekilde takip edilmesi son derece önem arz etmektedir. Bu bağlamda hukuki destek alarak başvuru aşamalarınızı yönetmeniz bu süreçte size kolaylık sağlayacaktır.
Saygılarımızla,
Özhelvacı & Partners.
Comments