A. Giriş
Amerika Birleşik Devletleri, kuşkusuz hala yaşanılabilirlik paritesinde dünyanın en gözde ülkelerinden biridir. Bu hususun birçok sebebi mevcuttur. Dünyada ticaret hacmi en büyük ülke olması, liberal, kapitalist ekonominin tam hakim olması sebebiyle gerçek ve tüzel kişilere çok geniş serbestiler tanır. Bu sebeple her yıl milyonlarca kişi ülkeyi ziyaret etmekte, oturum izni veya vatandaşlık hakkı kazanmak için çeşitli yollara başvurmaktadır. Nitekim dünyada var olan düzensiz göçmen akını ve ABD’nin fırsatlar ülkesi olması sebebiyle, dünya üzerinde sınırlarına en fazla göç alan ülkelerin başına çekmektedir. İşbu bilgi bülteninde Amerika Birleşik Devletleri’nde oturum izni türlerine değinilecektir.
B. Green Card
Bu fırsatlar ülkesinde oturum izni ve ardından vatandaşlık hakkı kazanmak için de devletin tanıdığı birtakım fırsatlar mevcuttur. Bu fırsatların en çok başvurulanı, her sene Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı’nın organize ettiği kura yoluyla “Green Card” başvurularıdır. "Green Card," tam adıyla "Permanent Resident Card" (Sürekli İkamet Kartı), Amerika Birleşik Devletleri'nde yasal, kalıcı olarak yaşamak ve çalışmak isteyen yabancı uyruklu kişiler için verilen bir belgedir. Bu kart, yasal olarak ABD'de kalıcı ikamet izni verir ve kart sahibine birçok hak tanımaktadır.
Green Card sahibi olan kişi, ABD'de yasal olarak çalışabilir, eğitim alabilir, mülk edinebilir ve sosyal güvence programlarına katılabilir. Ancak, bir Green Card, Amerikan vatandaşlığı anlamına gelmez ve bazı haklardan yoksundur. Örneğin, bir Green Card sahibi, federal seçimlerde oy kullanamaz veya federal işlerde çalışamaz. Green Card, genellikle iş, aile birleşimi, yatırım veya bazı özel durumlar gibi belirli yollarla elde edilebilir. Başvuruda adaylar için belirli koşullar ve gereksinimler bulunmaktadır. Bu süreç Amerika Birleşik Devletleri Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri (“USCIS”) tarafından yürütülür.
Her yıl Amerika Birleşik Devletleri'ne az göçmen gönderen ülkelerin vatandaşlarına, Amerikan Kongresi tarafından zorunlu kılınan Green Card kurası veya Çeşitlilik Göçmenlik Programı aracılığıyla, rastgele seçim yöntemiyle 55.000 göçmen vizesi verilme şansı sunulmaktadır. Bu kura kazanan kişilerin, vize almaları için gerekli eğitim ve iş koşullarını sağlamaları ve diğer gereklilikleri yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu şartlar lise mezunu olmak, 18 yaşından büyük olmak, pasaport sahibi olmak olarak sıralanabilir. İşbu çekilişe dahil olmak için öncelikle online başvuru yapmak gerekmektedir. Uygun kişiler, her yılın Ekim/Kasım aylarında belirtilen kayıt döneminde Amerika Birleşik Devletleri Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri (USCIS) internet sitesi adresi üzerinden başvuru yapabilir.[1]
B.2. Green Card Vize Görüşmesi
İşbu başvuru sonuçları genellikle her yılın mayıs ayı içerisinde açıklanır. Başvuruların açıklanmasına müteakip, başvurucunun vize görüşmesine girip girmeyeceği belli olur. Vize görüşmesine hak kazanan katılımcılar pasaport, pasaport teslim alma yeri kaydı, sağlık raporu, diploma/iş deneyimi, nüfus kayıt örneği, varsa evlilik cüzdanı, varsa boşanma belgesi, adli sicil kaydı, askerlik belgesi, hükümlü olunmadığına ilişkin belgeler, yabancı dildeki belgelerin tercümeleri ve fotoğraflar ile birlikte konsoloslukta yüz yüze görüşme gerçekleştirir.
Bazı vize başvuruları, vize görüşmesinden sonra idari bir işlem gerektirebilir ve bu süreç bazı durumlarda zaman alabilir. Başvuru sahiplerine, bu bilgi genellikle başvuru sırasında veya başvurudan sonra iletilir. Genellikle, çoğu idari işlem vize görüşmesinden sonraki 60 gün içinde tamamlanır. Ancak, idari işlem gerektiren dosyaların sonuçlanma süresi, her başvurunun koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Başvuru durum kontrol ekranından Green Card hakkı kazanan kişiler vize ve pasaportu teslim alınmak üzere başvurucu tarafından seçilmiş olan PTT şubesine bizzat gitmelidir. Vizenin teslim alınmasından itibaren 6 ay içinde bir kez Amerika Birleşik Devletleri’ne giriş yapılması gerekmektedir. ABD’de 5 yıl bulunan Green Card sahipleri bu sürenin sonunda vatandaşlık için hak kazanırlar.
C. Amerika Birleşik Devletleri’nde Oturum İzni Türleri
Amerika Birleşik Devletleri'nde oturum izni türleri, başvuru yapan kişinin durumuna ve başvurduğu program veya kategoriye bağlı olarak değişir. Oturum izin türleri geçici ve kalıcı olmak üzere süreye bağlı olarak ikiye ayrılır. Oturum izin türleri, ABD Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri (USCIS) tarafından kullanılan numaralandırma sistemine dayanır.
C.1. Geçici Oturum İzni Türleri
Oturum izin türleri geçici ve kalıcı olmak üzere ikiye ayrılır. Lafzından da anlaşılacağı üzere kalıcı oturum izni almak daha zor bir süreçtir. Geçici oturum iznine sahip vizeler ise aşağıda sıralandığı üzere;
B-2: Turist vizesi olarak adlandırılan bu vize türü, Amerika Birleşik Devletleri'nde tatil yapmak, ziyaret etmek veya tedavi görmek amacıyla geçici olarak kalma izni verilir.
F-1: Öğrenci vizesi olarak adlandırılan bu vize, Amerika'da eğitim almak için geçici olarak verilir. Bu vize genellikle üniversite, kolej veya dil okulu gibi eğitim kurumlarına kayıt yaptıran öğrencilere verilir.
J-1: Öğrenci değişim vizesi olarak adlandırılan bu vize, kültürel değişim, eğitim veya staj programlarına katılan kişilere verilir. Öğrenci değişim programları, staj programları ve araştırma programları gibi çeşitli programlara katılmak için kullanılabilir. Bu programların en ünlüsü Work&Travel programıdır.
L-1 Vizesi: Şirket içi transfer vizesi olup, yabancı bir şirketin ABD'deki şubesine yönetici veya uzman çalışanlarını göndermesini sağlar. Geçici oturum izni verir ve bazı durumlarda Green Card’a başvuruda kullanılabilir.
H-1B: Çalışma vizesi olarak adlandırılan bu vize, nitelikli işçilerin Amerika'da geçici olarak çalışmalarına izin veren bir vizedir. Genellikle bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik gibi alanlarda uzmanlaşmış kişilere verilir.
E-2: Yatırım vizesi olarak adlandırılan bu vize, yatırım yapmak veya ticaret yapmak amacıyla Amerika'ya gelen kişilere verilen bir vizedir.
Geçici Koruma (TPS): Bazı ülkelerden gelen kişilere, doğal afetler veya siyasi olaylar gibi acil durumlar nedeniyle geçici koruma sağlanabilir. Bu durumda, TPS statüsüyle Amerika'da kalma izni verilir.
DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals): Çocuk yaşta ABD'ye yasa dışı yollarla getirilen kişilere geçici oturum ve çalışma izni sağlar. Daimi oturum veya vatandaşlık vermez, ancak belirli aralıklarla yenilenebilir.
O-1 Vizesi: Olağanüstü yetenek sahibi kişilere (sanat, bilim, spor vb. alanlarda) verilen çalışma ve geçici oturum iznidir. ABD'de işveren sponsorluğunda en fazla 3 yıl geçerli olacak şekilde alınabilir.
C.2. Aile Birleşimi Yoluyla Oturum İzni Alınması
Amerika Birleşik Devletleri'nde aile birleşimi yoluyla vize alımı, bir ABD vatandaşı veya yeşil kart sahibi aile üyesi tarafından Amerika'ya göç etmek isteyen kişiler için bir seçenektir. Diğer bir deyişle Amerikan Vatandaşı kişiler ve Green Card sahipleri aile birleşimi yoluna başvurabilir.
K1: ABD'de evlenmeyi planlayan ABD vatandaşlarının yabancı nişanlıları için tasarlanmıştır.
CR-1: Bu vize türü, ABD vatandaşı olan veya ABD'de yasal olarak kalıcı ikamet iznine (Green Card) sahip bir eş tarafından yabancı eşe verilir. IR-1 vizesi, evli çiftlerin evlilikleri en az 2 yıl olduğunda verilirken, CR-1 vizesi, evli çiftlerin evlilikleri henüz 2 yıldan az olduğunda verilir. CR-1 vizesi, evlilik sonrası 2 yıl içinde yenilenerek IR-1 vizesine dönüşür.
F2A ve F2B: Bu tür vizeler, ABD vatandaşı olan veya ABD'de yasal olarak kalıcı ikamet iznine sahip olan ebeveynlerin veya kardeşlerin yabancı çocuklarına veya kardeşlerine verilir. F2A vizesi, ebeveynlerin yabancı çocuklarına, F2B vizesi ise ABD vatandaşı veya yeşil kart sahibi kardeşlerin yabancı kardeşlerine verilir.
F3 ve F4: ABD vatandaşı veya yeşil kart sahibi olan yetişkin çocukların veya ebeveynlerin yabancı ebeveynlerinin başvurularında bu vize türü kullanılır. F3 vizesi yetişkin çocuklar için, F4 vizesi ise ebeveynler için kullanılır.
C.2.1. Aile Birleşimi Yoluyla Elde Edilen Vizenin Şartları ve Süreç[2]
İşbu vize türünde başlıca şartlar taraflardan birinin vatandaşlığı veya Green Card’ı mevcut olmalı, başvurudan yararlandırılmak istenenin ise birinci derece akraba olması gerekmektedir. Bunun dışında diğer Amerikan vizelerinde öngörülen şartlardan ayrıksı olarak gerekli bir şart mevcut değildir.
Başvuru I-130 formu olarak adlandırılan bir form ile yapılmalıdır. Başvuruyu USCİS bölge ofisi değerlendirerek, karara bağlamaktadır. Başvuru onaylandığı takdirde Ulusal Vize Merkezi’ne (“NVC”)’ye yönlendirme yapılmaktadır. NVC başvurusu alındıktan sonra başvurucu ile vize numarası alınmak için irtibata geçilip istenilen belgeler ile ilgili bilgi verilmektedir. NVC’de sürecin bitmesine müteakip konsoloslukta mülakat için başvurucuya vize randevusu verilmektedir.
Görüşme günü bulundurulması gerekenler ise başvurucunun ve tüm aile bireylerinin pasaportları (ABD’ye giriş yapıldığından itibaren 6 ay geçerli olmalı), son bir haftada alınmış sağlık raporu, CSC makbuzu ve başvuru belgelerinin asılları (evlilik cüzdanı, adli sicil kaydı vs.) olarak sıralanabilir.
Tüm göçmen vizeleri gibi bu vize türü de her ne kadar referansla elde edilse de idari işleme tabi tutulmaktadır. İdari işlem bir bakıma güvenlik soruşturması gibi nitelendirilebilir. Başvurunun kabul edilmesinin ardından 5 iş günü içerisinde başvurucu tarafından belirlenmiş PTT şubesinden pasaport ve vize paketi bizzat teslim alınabilmektedir.
C.3. Yatırımcı Vizesi (EB-5)[3]
Amerikan kongresi bu vize programını Amerikan ekonomisine katkı sağlaması ve istihdam yaratması amacıyla 1990 yılında yürürlüğe koymuştur. EB-5 Vizesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde yatırım yapmak, iş kurmak suretiyle kalıcı ikamet hakkı elde etmek isteyen yabancı yatırımlar için tasarlanmış bir vize türüdür. Bu vize türünden yatırımcılar, onların eşleri ve 21 yaş altı çocukları faydalanabilir.
Vizeye konu yatırım doğrudan başvurucu/yatırımcı eli ile yapılabileceği gibi bölgesel merkezler vasıtasıyla da yapılabilir. Bölgesel Merkezler, USCIS’e bağlı ekonomik büyümeyi teşvik eden organlardır. Diğer bir anlatımla Bölgesel Merkezler, istihdam yaratmak ve TEA’ların (Hedeflenen İstihdam Alanları) ekonomik koşullarını iyileştirmek için EB5 yatırım fonlarını bir araya getiren, bir havuzda toplayan USCIS tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlardır.
İşbu vize türünde belirli şartlar karşımıza çıkmaktadır. İlk şart vize lafzından da anlaşılacağı üzere yatırım şartıdır. Yatırım şartı Amerikan hükümetinin belirlediği bölgeler olan öncelikli istihdam sağlanması gereken bölgelerde olduğu durumlarda minimum 800.000$, bunun dışındaki bölgelerde 1.050.000$ olarak öngörülmüştür. Bu istihdam alanlar Amerikan Hükümeti tarafından belirlenir Targeted Employment Area (TEA) olarak adlandırılır.[4] Bu vizenin bir diğer şartı, yatırımla birlikte en az 10 tam zamanlı istihdam yaratılmalıdır. Ayrıca kara parayla mücadele kapsamında Amerikan hükümetinin bir diğer şartı yatırım kaynağının temiz olduğuna ilişkin resmi belgelendirme aranmaktadır.
C.3.1. EB-5 Vize Süreci ve Gereksinimler
Bu şartları sağlayan başvurucular EB-5 vizesine başvurmak için öncelikle Form I-526 ile USCIS başvurusu yapılmalıdır.[5] Başvuru için gerekli belgeler başlıca yatırımcı, yatırımcının başvurudan yararlandırmak istediği aile bireyleri ve fon çevresinde şekillenmektedir. Yatırımcı ve aile bireyleri için kimlik bilgileri, öğrenim geçmişi ve iş deneyimlerini kanıtlayan belgeler, pasaport, biyometrik fotoğraf, herhangi bir Amerikan vizesine daha önce başvurusu olmuşsa buna ilişkin belgelerdir. Yatırım için ise işbu paranın kaynağının nereden geldiğine ilişkin bir belgelendirme aranmaktadır. Örneğin bu meblağ bir taşınır veya taşınmaz satışından elde edilmişse satışa ilişkin belgeler, ticari işletmeden elde edilmişse yıllık bilançolar yatırım belgelendirilmesinde kullanılır.
Yapılan başvuru onaylandığında USCIS, başarılı başvuru sahiplerine ve bakmakla yükümlü oldukları kişilere 2 yıllık şartlı Green Card verecektir. 2 yıllık şartlı olmasının anlamı kısa dönem oturum izni olmasıdır. Şarta bağlı olarak 2 yıl boyunca yatırımı devam eden ve belirtilen yatırım şartları ve kalifikasyonlarını karşılayan başvuruculara kalıcı oturum izni verilecektir. Fakat geçici durumdan kalıcı duruma geçerken de USCIS’e I-829 formu ile başvuru yapılmalıdır.[6] Somutlaştırmak gerekirse başvurucu, 2 yıl içinde belirtilen meblağ yatırımı yapmış olmalı ve 10 tam zamanlı istihdam şartını sağlamış olmalıdır.
Yeni bir ticari girişim, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, yasal işlerin devam eden yürütülmesi için oluşturulan herhangi bir kar amacı güden faaliyet anlamına gelir. İşbu yatırım tek başına mülkiyet, ortaklık, holding şirketi veya tamamına sahip olunan bağlı ortaklıklar, Joint Venture -ortak girişim-, LLC veya Corp kurulumu yoluyla sağlanabilir.
Green Card alınmasının ardından 5 yıl geçmesiyle birlikte de başvurucu ve başvurudan yararlanan aile üyelerinin Amerikan Vatandaşlığına müracaat hakkı doğacaktır. Bu hususta kura yöntemiyle Green Card verilmesinden ayrıksı olarak lisan şartı ve eğitim şartı aranmaz, sadece yatırım şartı aranır.
C.4. Yatırımcı Vizesi (E-2)
E-2 Yatırımcı Vizesi, ABD ile Türkiye gibi ticaret anlaşması bulunan ülkelerin vatandaşlarına yöneliktir ve yatırımın gerçek, faal bir işletmeye yapılması, spekülatif ya da pasif yatırımlardan kaçınılması şarttır. Yatırım tutarı yasalarca net olarak belirlenmemiş olsa da genellikle 100.000-200.000 USD aralığındaki yatırımlar kabul görür ve başvuru sahibinin yatırımın en az %50 hissesine sahip olarak kontrolü elinde tutması gerekir. İşletmenin ABD ekonomisine katkıda bulunması ve mümkünse istihdam yaratması beklenir. Vize, genellikle 2 yıllık sürelerle geçici olarak verilir, ancak süresiz olarak uzatılabilir. Gerekli belgeler arasında pasaport, DS-160 başvuru formu, anlaşmalı ülke vatandaşı olduğunu kanıtlayan belgeler, yatırımın kaynağını gösteren mali dokümanlar, işletmenin faaliyetlerini ve ekonomik katkısını açıklayan detaylı bir iş planı, şirket kuruluş belgeleri, banka hesap dökümleri ve çalışan bilgileri yer alır.
D.4 Siyasi ve İnsani Nedenlerden Ötürü Başvurulabilecek Vize Türleri
Amerika Birleşik Devletleri’nin de taraf olduğu bazı uluslararası anlaşmalar gereği siyasi veya insani nedenlerden ötürü geçici veya kalıcı oturum izni elde edilebilir. Siyasi zulümden kaçanlar veya insan hakları ihlalleri nedeniyle tehlikede olanlar için siyasi sığınma veya mültecilik statüsüne dayalı bazı statüler bulunmaktadır.[7]
ABD Göçmenlik ve Vatandaşlık Yasası (Immigration and Nationality Act)[8] uyarınca kişilerin ABD’ye girişinden itibaren 1 yıl içerisinde I-589[9] formunu doldurup iltica başvurusunu yapması gerekmektedir. I-589 iltica ve sınır dışı edilmenin durdurulması başvurusu olarak adlandırılan form için parmak izi, fotoğraf gibi biyometrik gereklidir ve başvurunun herhangi bir ücreti yoktur. Bu form ile Amerikan yetkili makamları, başvurucunun Geçici Koruma Durumu (Temporary Protected Status)na ihtiyacı olup olmadığına, siyasi sığınma (Asylum) veya Withholding of Removal statülerinden hangisine hak kazandığına veya hiçbirine kazanmadığına karar verir.
Siyasi Sığınma (Asylum): Form I-589 ile yapılan başvurular, kişinin kendi ülkesinde ırk, din, milliyet, siyasi görüş veya sosyal grup üyeliği gibi belirli nedenlerden dolayı zulüm gördüğünü ve bu zulümden kaçmak için Amerika'ya sığınma talebinde bulunduğunu iddia eder. Siyasi sığınma, Amerika Birleşik Devletleri'ne giriş izni ve belirli bir süre için kalma hakkı sağlar. Sığınma başvurusu kabul edilen sığınmacı öncelikle geçici ikamet, ardından kalıcı ikamet hakkı (Green Card) elde etme olasılığına sahip olabilir.
Withholding of Removal: Form I-589 ile yapılan başvurular, kişinin kendi ülkesine geri dönerse yaşamını veya özgürlüğünü ciddi şekilde tehlikeye atacağına dair inandırıcı kanıtlar sunarak zulüm veya işkenceye karşı korunma talebinde bulunduğunu gösterir.
Withholding of Removal statüsü, kişinin Amerika'ya dönme şartlarını iyileştirinceye kadar sınır dışı edilmemesini sağlar. Bu statü, Amerika Birleşik Devletleri'nde kalıcı ikamet hakkı vermez, ancak kişiyi kendi ülkesine geri gönderme riskinden korur.
Acil tıbbi tedaviler için özellikle bir vize türü belirlenmemiş olup genellikle B-2 Turist vizesi bu amaç için kullanılmaktadır. Belirtilen vize ile, tıbbi tedavi dahil geçici ziyaretler için verilir. Başvuru sahibinin, tedavi için ABD'deki bir sağlık kuruluşundan randevu veya kabul belgesi, tedavi masraflarını karşılayabileceğini gösteren mali belgeler ve ülkesine geri döneceğine dair kanıtlar sunması gerekir. Genellikle 6 aya kadar kalış hakkı tanınır ve gerekli durumlarda uzatma başvurusu yapılabilir.
E. Sonuç
ABD'de oturum izni türleri, bireylerin ihtiyaçlarına, hedeflerine ve yaşam planlarına göre farklılık göstermektedir. İster yatırım yoluyla kalıcı oturum hakkı elde etmek, ister çalışma veya tedavi gibi geçici amaçlarla ABD'de bulunmak olsun, her vize türü belirli şartlar ve prosedürler çerçevesinde değerlendirilir. Bu süreçte doğru oturum izni türünün belirlenmesi, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması ve başvurunun titizlikle yürütülmesi büyük önem taşır. Hukuki destek alarak sürecin doğru yönetilmesi, hem zaman kaybını önler hem de olumlu sonuç ihtimalini artırır.
Saygılarımızla
Özhelvacı & Partners.
[3] Bkz: https://www.uscis.gov/working-in-the-united-states/permanent-workers/eb-5-immigrant-investor-program
Comments